Bài 9: Quy luật Menden: Quy luật phân li độc lập
I. Thí nghiệm lai hai tính
- F1 đồng tính mang tính trạng của 1 bên: Bố hoặc mẹ.
=> Tính trạng xuất hiện ở F1 là tính trạng trội.
+ Hạt vàng trội so với hạt xanh.
Quy ước: A : Hạt vàng, a : Hạt xanh
+ Vỏ trơn trội so với vỏ nhăn.
Quy ước: B: Vỏ trơn, b : Vỏ nhăn.
- F2 phân tính:
+ Xét riêng từng tính trạng: Tỉ lệ phân li kiểu hình ở từng cặp đều xấp xỉ 3 : 1
+ Xét chung : Tỉ lệ phân li kiểu hình chung ở F2 xấp xỉ 9 : 3 : 3 : 1 = (3:1)(3:1)
- Trong 4 kiểu hình ở F2: có 2 kiểu hình giống P ( Hạt vàng, trơn và Hạt xanh, nhăn), có 2 kiểu hình khác P ( Hạt vàng, nhăn và hạt xanh, trơn) à Biến dị tổ hợp.
- Biến dị tổ hợp: Sự sai khác của thế hệ con so với bố mẹ do sự tổ hợp vật chất di truyền vốn ở bố mẹ.
=> Tính trạng xuất hiện ở F1 là tính trạng trội.
+ Hạt vàng trội so với hạt xanh.
Quy ước: A : Hạt vàng, a : Hạt xanh
+ Vỏ trơn trội so với vỏ nhăn.
Quy ước: B: Vỏ trơn, b : Vỏ nhăn.
- F2 phân tính:
+ Xét riêng từng tính trạng: Tỉ lệ phân li kiểu hình ở từng cặp đều xấp xỉ 3 : 1
+ Xét chung : Tỉ lệ phân li kiểu hình chung ở F2 xấp xỉ 9 : 3 : 3 : 1 = (3:1)(3:1)
- Trong 4 kiểu hình ở F2: có 2 kiểu hình giống P ( Hạt vàng, trơn và Hạt xanh, nhăn), có 2 kiểu hình khác P ( Hạt vàng, nhăn và hạt xanh, trơn) à Biến dị tổ hợp.
- Biến dị tổ hợp: Sự sai khác của thế hệ con so với bố mẹ do sự tổ hợp vật chất di truyền vốn ở bố mẹ.
II. Nội dung quy luật phân li độc lập :
Các cặp alen quy định các tính trạng khác nhau nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau thì phân li độc lập và tổ hợp tự do (ngẫu nhiên) trong quá trình hình thành giao tử .
III. Cơ sở tế bào học:
- Các cặp alen nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau.
- Sự phân li độc lập và tổ hợp ngẫu nhiên của các cặp NST tương đồng trong giảm phân hình thành giao tử dẫn đến sự phân li độc lập và sự tổ hợp ngẫu nhiên của các cặp alen tương ứng.
- Sự phân li độc lập của các NST trong quá trình giảm phân và sự kết hợp ngẫu nhiên của các loại giao tử trong quá trình thụ tinh là cơ chế chính tạo nên các biến dị tổ hợp.
IV. Ý nghĩa của các quy luật Menden:
- Quy luật phân li độc lập là cơ sở góp phần giải thích tính đa dạng phong phú của sinh vật trong tự nhiên, làm cho sinh vật ngày càng thích nghi với môi trường sống. Quy luật phân li độc lập còn là cơ sở khoa học của phương pháp lai tạo để hình thành nhiều biến dị, tạo điều kiện hình thành nhiều giống mới có năng suất và phẩm chất cao, chống chịu tốt với điều kiện bất lợi của môi trường.
- Nếu biết được các gen nào đó là phân li độc lập có thể dự đoán được kết quả phân li kiểu hình ở đời sau.